استاندارد چیست؟
استاندارد (Standard) در لغت به معنی نظم و قاعده, قانون و مفاهیمی از این قبیل است. اما معنی آن در ارتباط با موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران که مسئولیت قانونی تهیه و تدوین استانداردهای ملی را بر عهده دارد, عبارتست از تعیین و تدوین ویژگی های لازم در تولید یک فراورده یا انجام یک خدمت.
تاریخچه موسسه استاندارد در ایران
اولین تشکیلات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران با تصویب قانون اوزان و مقیاسها در سال۱۳۰۴ خورشیدی مطرح شد. بعدها و در سال۱۳۳۲ به واسطه ضرورت تعیین ویژگی ها و نظارت بر کیفیت کالاهای صادراتی و وارداتی, ایجاد یک تشکیلاتی رسمی مورد توجه قرار گرفت و هسته اولیه تشکیلات سازمانی موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در اداره کل تجارت وقت شکل گرفت.
در سال۱۳۳۹ با تصویب قانون تاسیس موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی, موسسه کار خود را در چارچوب هدف ها و مسئولیت های تعیین شده آغاز کرد.
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در سال۱۹۶۰ به عضویت سازمان بین المللی ISO (International Organization for Standardization) درآمد. این سازمان خود در سال۱۹۴۶ در ژنو تشکیل شده است.
سازمان ایزو تا پایان سال۲۰۰۰ میلادی دارای۱۸۷ کمیته فنی اصلی (TC) ۵۵۲ کمیته فرعی (SC) و۲۱۰۰ گروه کاری(WG) و۱۹ گروه مطالعاتی ویژه(AHG) بوده است. موسسه استاندارد در کمیته های فنی بین المللی (ISO) حضور فعال دارد و در۱۰۱ کمیته فنی و فرعی عضو فعال و در۱۱۱ کمیته فنی اصلی و فرعی عضو ناظر است.
اداره کل استان تهران
یکی از ادارات کل پرمسئولیت و پرمشغله موسسه استاندارد, اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران است.
استان تهران با وسعتی حدود۱/۲ درصد مساحت کشور۱۷ درصد جمعیت و حدود۲۵ درصد تولیدات ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص داده است.۲۰ درصد از واحدهای تولیدی کشور تحت پوشش موسسه استاندارد استان تهران قرار دارد و۲۵ درصد از مجموع پروانه های کاربرد علامت استاندارد معتبر در ایران, از سوی اداره کل استاندارد استان تهران صادر شده است. اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران یکی از ادارات استانی موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران است که از سال۱۳۳۹ به نام اداره اجرای استاندارد استان مرکز تاسیس و در زمینه اجرای مقررات استاندارد اجباری کالاهای صادراتی شروع به کار کرد. در سال۱۳۴۴ اداره انگ فلزات گرانبها نیز در تهران ایجاد شد. در سال۱۳۵۱ با تصویب و اجرای نمودار سازمانی جدید موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران, مدیریت استاندارد منطقه مرکز ایجاد شد و ادارات اجرای استاندارد استان مرکز و انگ فلزات گرانبها به همراه اداره اوزان و مقایسها و آزمایشگاه و ادارات مرکز زیر نظر مدیریت استاندارد منطقه مرکز قرار گرفت.
در حال حاضر اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران دارای۱۰ اداره و واحد اجرایی است که اداره امور آزمایشگاههای آن شامل بخش های میکروبیولوژی غذایی کشاورزی, سلولوزی و بسته بندی, شوینده ها, رنگ و رزین, انگ فلزات گرانبها و بخش نساجی است.
علامت استاندارد ایران
واحدهای دارای پروانه کاربرد علامت استاندارد ایران مجاز خواهند بود از علامت استاندارد ایران برای معرفی محصولات خود استفاده کنند. عدم رعایت ویژگی های استانداردهای اجباری موجب پیگرد قانونی و ابطال پروانه کاربرد علامت استاندارد خواهد شد. کاربرد علامت استاندارد ایران نشانگر تعهد تولیدکننده یا عرضه کننده محصول به رعایت ضوابط و موازین و استمرار انطباق مشخصات کالا با استانداردهای ملی است. تولید, توزیع و فروش کالاهای مشمول اجرای اجباری استاندارد با کیفیت پایین تر از استاندارد یا بدون علامت استاندارد ممنوع است.
علایم استاندارد مصوب در شواری عالی استاندارد همگی به استثنای یک مورد, دارای کادر اصلی به صورت S است. که اشاره به حرف اول کلمات SAFETY (ایمنی) و STANDARD (استاندارد) دارد.
طرح داخل علامت اصلی کلمه (ایران) است و در صورت نمایش وارونه علامت, نام اختصاری موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به زبان انگلیسی مشاهده می شود.
برحسب تعریف,۲ نوع استاندارد به شرح زیر تعریف شده و به اجرا در می آید.
استاندارد اجباری:
تولیدکنندگان و عرضه کنندگان اقلامی که اجرای استاندارد آنها به موجب قانون اجباری اعلام می شود, موظفند محصولات خود را منطبق با استاندارد ملی ذیربط تولید و عرضه کند.
استاندارد تشویقی:
محصولی که مشمول استانداردهای اجباری نباشد, می تواند با رعایت استاندارد ملی تولید یا عرضه شود و تولیدکنندگان آن پس از کسب مجوز از موسسه, از علامت استاندارد تشویقی استفاده کنند.
